โคตรภูญาณ เป็นญาณที่ทำลายโคตรของปุถุชนทั้ง ๒ ประเภท แล้วหมุนผู้ปฏิบัติให้หลุดพ้นไปจากสังขารนิมิต1 ภายนอก. โคตรภูญาณ คืออะไร คือ การเห็นทุกข์ที่มันเกิด และทำอย่างไรที่จะทำให้ออกจากวัฏสงสารได้ คนที่ได้โครตภูญาณ คือ คนที่ได้ พระรัตน. ผู้อำนวยการสถาบันวิปัสนาธุระ ได้บรรยายเกี่ยวกับ โคตรภูญาณ ไว้ในบทความเรื่อง โสฬสญาณ (ญาณ 16) อย่างละเอียด และผู้เขียน.
โคตรภูญาณ ผู้เห็นภัยในวัฏฏะสงสาร จากการที่กิเลสเป็นเหตุให้มีกรรม มีวิบากต่าง ๆ จากผลกรรม ทั้งดีและทุกข์ มีความรู้สึกเห็น. เพราะเหตุนั้นท่านจึงกล่าวว่า ปัญญาในการออกไป และหลีกไปจากสังขารนิมิต ภายนอก เป็นโคตรภูญาณ ฯ โคตรภูญาณ ผู้เห็นภัยในวัฏฏะสงสาร คือ การเห็นทุกข์ที่มันเกิด และทำอย่างไรที่จะทำให้ออกจาก วัฏสงสาร ได้ คนที่ได้โครตภูญาณ คือ คนที่ได้.